«ҚАЗАТОМӨНЕРКӘСІП» ҰАК» АҚ-НЫҢ БИЗНЕС-МОДЕЛІ

Өз арсеналында экономикалық тиімді жерасты ұңғымалық сілтілеу технологиялары мен ұзақ мерзімді қорлар базасын біріктіре отырып, Қазатомөнеркәсіп әлемдегі ең озық әрі төмен шығынды уран өндіретін кәсіпорындардың бірі болып қалады.

КОМПАНИЯ ҚЫЗМЕТІНІҢ БАҒЫТТАРЫ МЕН НЕГІЗГІ ӨНІМІ

Компания өз қызметін келесі бағыттар бойынша жүзеге асырады:

Геологиялық барлау жұмыстары

Табиғи уран өндіру

Уран өнімдерін өндіру:
табиғи уран концентраты, ядролық керамиттік сұрыпты уран диоксидінің ұнтақтары, отын таблеткалары

Бериллий, тантал, ниобий өнімдерін өндіру

Ғылыми-зерттеу қызметі және әзірлемелері, адам қорларын дамыту және ядролық энергетика үшін кадрлар даярлау

Негізгі өнімнің сипаттамалары

Уран өнімі	Уран өндіру, уран өнімдерін қайта өңдеу және сату.
Бериллий өнімі	Бериллий және оның қоспалары негізінде өндіру, бериллий өнімдерін сату, ғылыми зерттеулер және әзірлемелер.
Тантал өнімі	Танталдан жасалған бұйымдарды өндіру және сату, ғылыми зерттеулер және әзірлемелер.
Энергия ресурстары	Электр энергиясын, жылу энергиясын өндіру және сату.
Басқа операциялар	Басқа өнімдерді өндіру және сату, негізгі өндіріс үшін қызмет көрсету

«ҮЛБІ МЕТАЛЛУРГИЯЛЫҚ ЗАУЫТЫ» АҚ ЖЫЛЫНА

108тонна

ОТЫН ТАБЛЕТКАСЫН ӨНДІРЕДІ

КОМПАНИЯ АКТИВТЕРІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ²

Қазатомөнеркәсіп әлемдегі ең ірі ресурстық базалардың біріне қатынау артықшылығы бар табиғи уранның ең ірі өндірушісі болып табылады. UxC деректеріне сәйкес Компанияның уран өндірісі 2019 жылы уран өндірісінің жалпы әлемдік көлемінен шамамен 24%-ды құрады. Қазақстанның уран өндірісінің көлемі бойынша үлесі әлемдік алғашқы уран өндірісінен 42%-ды құрады.

2019 жылы Компания мен оның серіктестерінің қызметі Қазақстанда орналасқан 26 кен орнында/учаскеде кенді ЖҰС әдісімен өндіретін 13 өндіруші активте жүзеге асырылды, соның ішінде:

8 уран кен орнында жұмыс істейтін уран өндіру бойынша үш еншілес кәсіпорын (100% қатысу үлесімен);
Қазатомөнеркәсіпке ішінара тиесілі (қатысу үлесі бойынша), 18 уран кен орнында жұмыс істейтін он уран өндіретін компания.

2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Топтың үлесіне жатқызылатын дәлелденген және ықтимал кен қорларындағы уран металының балама құрамы 292,7 мың тоннаны құрады (Uranium Metal Content Equivalent немесе UME). Топтың үлесіне жатқызылатын өлшенген және айқындалған минералды ресурстар (кен қорларын өндіру үшін түрлендірілген минералды ресурстарды қоса алғанда) 462,4 мың тонна UME құрады. Әрбір санат Кен қорлары жөніндегі біріккен комитеттің (JORC) Кодексінің терминдері мен анықтамаларына сәйкес көрсетілген.

² Осы есепте «Топ» «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ (Қазатомөнеркәсіп немесе Компания) және оның шоғырландырылатын еншілес ұйымдарын, яғни (i) ұйымдардың кірістеріне елеулі әсер ететін олардың негізгі қызметін басқару өкілеттіктерінің болуы, (ii) осы ұйымдарға қатысудан түсетін кірістердің ықтимал ауытқуына байланысты тәуекелдерге ұшырайтын немесе осы ұйымдардың кірістерін алуға құқығы бар, (iii) Топ табысының шамасына ықпал ету мақсатында осы ұйымдарға қатысты өз өкілеттіктерін пайдалануға мүмкіндігі бар Топ бақылау жүргізетін ұйымдарды білдіреді. Топтың басқа ұйымдарға қатысты өкілеттіктерінің болуын бағалау кезінде нақты әлеуетті дауыс құқығын қоса алғанда, нақты құқықтардың болуын және әсерін қарау қажет.
Топ, бірлескен кәсіпорындар (БК) және қауымдасқан кәсіпорындар бірге Холдинг деп аталады.

Негізгі активтер

Шу-Сарысу және Сырдария провинцияларында орналасқан 19 уран кен орнына қатысты өндіру құқығын Топтың еншілес компанияларына беретін жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар, оларда жиынтығында 370,7 мың тонна UME-ден тұратын кеннің дәлелденген және ықтимал қорлары, сондай-ақ 2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша 509,8 мың тонна UME-ден тұратын пайдалы қазбалардың өлшенген және болжамды ресурстары бар;
2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Шу-Сарысу, Сырдария және Солтүстік Қазақстан провинцияларында орналасқан 7 уран учаскесіне/кен орындарына қатысты кен өндіру құқығы Топтың БК және қауымдасқан компанияларына 100%-дық негізде 127,7 мың тонна UME және жалпы пайдалы қазбалар ресурстары (өлшенген, болжанған және алдын ала бағаланған минералдық ресурстарды қоса алғанда) 206,4 мың тонна UME дәлелденген және ықтимал кен қорлары тіркелген жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар;
жылдық өнімділігі 3 728 тонна U₃O₈ , UF₆-дан дайындалған 317 тонна UO₂ ұнтағы, сынықтардан дайындалған 155 тонна UO₂ ұнтағы және 108 тонна отын таблеткалары, сондай-ақ 1 626,9 тонна, 141,9 тонна және 25,2 тонна бериллий, тантал және ниобий сирек жер металдарынан жасалған бұйымдар «Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ-ның уран өнімі мен сирек жер металдарын өндіру жөніндегі комбинаты;
уран саудасы жөніндегі еншілес кәсіпорын — Швейцарияның Цуг қаласында орналасқан KazakAtom TH AG Сауда үйі;
қосалқы кәсіпорындар:
– жиынтық жылдық өндірістік қуаттылығы 680 мың тоннаны құрайтын күкірт қышқылын өндіретін екі зауыт;
– «Волковгеология» АҚ – геологиялық жұмыстар мен технологиялық бұрғылауды жүргізу жөніндегі компания; өндірістік активтерге қызмет көрсететін көлік-логистикалық компания.

Төменде еншілес ұйымдар, бірлескен кәсіпорындар, бірлескен операциялар және Топтың қауымдасқан ұйымдары 2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ұсынылған. «Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ-н және «Волковгеология» АҚ-н қоспағанда, осы компаниялардағы Топтың иелену үлесі барлық жағдайларда Топтың дауыс беретін құқықтарына, әрқайсысында Топ 100% дауысқа ие.

2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Холдингтің еншілес компаниялары, БК, БО және қауымдасқан ұйымдары

Қатысу тәсілі	Ұйымның атауы	Топтың үлесі (%)
Уран өндіру және қайта өңдеу
Еншілес ұйымдар
	«Орталық» ЕК» ЖШС	100,00
	«Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС⁽¹⁾	100,00
	«РУ-6» ЖШС ⁽¹⁾	100,00
	«Аппақ» ЖШС	65,00
	«Инкай» БК» ЖШС ⁽²⁾	60,00
	«Байкен-U» ЖШС ^{(4) (5)}	52,50
	«Хорасан-U» БК» ЖШС ⁽⁴⁾	50,00
Бірлескен кәсіпорындар	«Буденовское» БК» ЖШС	51,00
	«Семізбай-U» ЖШС	51,00
Бірлескен операциялар	«Ақбастау» БК» АҚ ⁽³⁾	50,00
	«Қаратау» ЖШС ⁽³⁾	50,00
	Energy Asia (BVI) Limited ^{(4) (5) (6)}	50,00
Қауымдасқан ұйымдар	«КАТКО» БК» ЖШС	49,00
	«Оңтүстік тау-химия компаниясы » БК» ЖШС	30,00
	«Заречное» БК» АҚ	49,98
	«Қызылқұм» ЖШС⁽⁵⁾	50,00
	«Жаңақорған-Транзит» ЖШС ⁽⁷⁾	60,00
Ядролық отын циклі және Металлургия
Еншілес ұйымдар	«Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ	90,18
	ULBA-CHINA Co Ltd ⁽⁷⁾	100,00
	«Машзавод» ЖШС ⁽⁷⁾	100,00
	«Үлбі-ЖБҚ» ЖШС ⁽⁷⁾	51,00
Ядролық отын циклі
Бірлескен кәсіпорындар	«Уранды байыту орталығы» АҚ	50,00
	«Орал электрхимиялық комбинаты» АҚ ⁽⁷⁾	25,00
	УКР ЕВС ЖАҚ БК	33,33
Инвестициялар	«Уранды байыту жөніндегі халықаралық орталық» АҚ	10,00
Қосалқы қызмет
Еншілес ұйымдар	«Жоғары технологиялар институты» ЖШС	100,00
	KazakAtom TH AG	100,00
	«KAP-Technology» ЖШС	100,00
	«Сауда-көлік компаниясы» ЖШС	99,99
	«Волковгеология» АҚ	90,00
	«Русбурмаш-Қазақстан» ЖШС ⁽⁷⁾	49,00
	«Қорған-Қазатомөнеркәсіп» ЖШС	100,00
Бірлескен кәсіпорындар	«СКЗ-U» ЖШС	49,00
	«Уранэнерго» ЖШС	77,52
	«Шиелі-Энергосервис» ЖШС ⁽⁷⁾	99,17
	«Таукент-Энергосервис» ЖШС ⁽⁷⁾	99,95
	«Уранэнерго-Пул» ЖШС ⁽⁷⁾	100,00
Қауымдасқан ұйымдар	«СКЗ-Қазатомөнеркәсіп БК» ЖШС	9,89

¹ Компания «Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС-нің тиісті өндірістік активтерімен бірге Қанжуған, Оңтүстік Мойынқұм, Шығыс Мыңқұдық және Уванас кен орындарына қатысты жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар бойынша өз құқықтары мен міндеттерін, сондай-ақ 2018 жылғы қарашада Оңтүстік және Солтүстік Қарамұрын кен орындарына қатысты жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар бойынша өз құқықтары мен міндеттерін «RU-6» ЖШС-не табыстады.
² Компания «Инкай» БК» ЖШС-дегі қатысу үлесін 40%-дан 60%-ға дейін ұлғайтты және сәйкесінше, 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап оны өзінің қаржылық есебінде толығымен шоғырландыра бастады.
³ «Ақбастау» БК» АҚ мен «Қаратау» ЖШС 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап БО ретінде жіктелді.
⁴ 2018 жылдың желтоқсанында Компания Energy Asia Holdings (BVI) Limited-тен «Хорасан-У» БК» ЖШС жарғылық капиталының 40,05% EAL акцияларын және 16,02% жарғылық капиталын сатып алуды аяқтады. Осы мәмілелердің нәтижесінде Компания «Байкен-U» ЖШС-дегі өз үлесін 5%-дан 52,5%-ға дейін (тікелей иелену 5%, Energy Asia (BVI) Limited арқылы жанама иелену 47,5%), «Қызылқұм» ЖШС-дегі өз үлесін 30%-дан 50%-ға дейін (тікелей иелену – 30%, Energy Asia (BVI) Limited арқылы жанама иелену – 20%), «Хорасан-У» БК» ЖШС-дегі өз үлесін 33,98%-дан 50%-ға дейін (тікелей иелену) ұлғайтты.
⁵ Компанияға Energy Asia (BVI) Limited 50% (тікелей иелену) тиесілі. Energy Asia (BVI) Limited «Қызылқұм» ЖШС-де 40% (тікелей иелену) және «Байкен-U» ЖШС-де 95% (тікелей иелену) иеленеді.
⁶ 2019 жылдың желтоқсанында PSIL таратылып, оның 9,95% (тікелей иелену) көлемінде Energy Asia (BVI) Limited-тағы үлесі Компанияға табысталды. Нәтижесінде Компанияның Energy Asia (BVI) Limited-тағы үлесі (тікелей иелену) 50%-ға дейін ұлғайтылды.
⁷ Бұл компаниялар — жоғарыда кестеде көрсетілген еншілес, БК және қауымдасқан кәсіпорындардағы үлестер арқылы жанама түрде Компания үшін 3-деңгейдегі кәсіпорындар. Тиісті қатысу үлестері Компанияға емес, 2-деңгейлі компанияларға тиесілі.

13 УРАН ӨНДІРУШІ КӘСІПОРЫН, ОНЫҢ ІШІНДЕ

7 ЕНШІЛЕС
КӘСІПОРЫН, 1 БК,
2 БО, 3 ТОПТЫҢ
ҚАУЫМДАСҚАН КОМПАНИЯЛАРЫ

Сату кезеңіндегі немесе қайта құрылымдауға жататын активтер

Қатысу тәсілі	Ұйымның атауы	Топтың үлесі (%)
Баламалы энергетика
Еншілес кәсіпорындар
	«Kazakhstan Solar Silicon» ЖШС ⁽⁹⁾	100,00
	«MK KazSilicon» ЖШС ⁽⁹⁾	100,00
	«Astana Solar» ЖШС ⁽⁹⁾	100,00
	«Уранэнерго-Пул» ЖШС ^{(7) (11)}	100,00
	«Шиелі-Энергосервис» ЖШС ^{(7) (12)}	99,17
	«Таукент-Энергосервис» ЖШС ^{(7) (12)}	99,95
Қосымша қызмет
Қауымдасқан кәсіпорындар	«Каустик» АҚ ⁽¹⁰⁾	40,00
Ядролық отын циклы
Бірлескен кәсіпорындар	«Уранды байыту орталығы» АҚ⁽⁸⁾	50,00

⁸ 2019 жылдың желтоқсанында Қазатомөнеркәсіп «Уранды байыту орталығы» АҚ-да (УБО) өзіне тиесілі 50% акцияны (минус 1 (бір) акция) өзінің осы БК бойынша серіктесі – «ТВЭЛ» АҚ-ға (ТВЭЛ) 6,253 млрд рубльге (шамамен $100 млн АҚШ доллары) кідіртпелі талаптармен сату туралы шарт жасасты. Компания иелік ететін УБО акцияларының құны KPMG Tax and Advisory компаниясы орындаған тәуелсіз әрі әділ нарықтық баға негізінде белгіленді. Қазатомөнеркәсіп Компанияның ТВЭЛ-мен алдын ала келісілген талаптарға сәйкес уранды байыту бойынша қызметтерді пайдалану құқығын сақтап қалатын 1 УБО акциясын өзіне қалдыруды жоспарлап отыр. 2020 жылғы 17 наурыздағы жағдай бойынша Қазатомөнеркәсіп өзінің УБО-дағы үлесін (50% акция (минус 1 (бір) акция) сатуды аяқтады.
⁹ Компанияның IPO аңдатпасында бұрын жарияланғандай, бейінді емес активтерді сату жоспарларына сәйкес бірқатар бейінді емес активтер, соның ішінде KazPV жобасының кәсіпорындары: «Astana Solar» ЖШС, «Kazakhstan Solar Silicon» ЖШС және «MK KazSilicon» ЖШС сатылды немесе сатылады. Бұрын жарияланғандай бастапқы кезеңде KazPV кәсіпорындарына қатысу үлестерінің 75%-ын сатуды көздейтін кідіртпелі талаптармен Сатып алу-сату шартына 2019 жылғы 17 мамырда қол қойылды. 2019 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша бұл мәміле аяқталған жоқ. KazPV жобасына қатысатын ұйымдардың активтері мен міндеттемелері шоғырландырылған қаржылық есепте сатуға арналған активтер ретінде көрсетілген. Бұл Есеп шығарылған кезде 2019 жылғы 17 мамырдағы Сатып алу-сату шарты онда көзделген кідіртпелі талаптардың орындалмауына байланысты күшіне енген жоқ және бұл Шарт бойынша KazPV жобасының кәсіпорындарын сату мәселесі қайта қаралуы мүмкін.
¹⁰ Топ «Каустик» АҚ-дағы өзінің акцияларының бүкіл пакетін 2020 жылдың соңына дейін сатуға ниетті.
¹¹ «Уранэнерго-Пул» ЖШС – Компанияның «Уранэнерго» ЖШС-дегі үлесі арқылы 3-деңгейлі кәсіпорын. 2019 жылдың қазанында «Уранэнерго» ЖШС қатысушыларының Жалпы жиналысы «Уранэнерго-Пул» ЖШС-нің қайта құрылуын мақұлдады. Кәсіпорынды 2020 жылы қайта құру жоспарланып отыр.
¹² «Шиелі-Энергосервис» ЖШС және «Таукент-Энергосервис» ЖШС – Компанияның «Уранэнерго» ЖШС-дегі үлесі арқылы 3-деңгейлі кәсіпорындар. Кәсіпорындарды 2020 жылы қайта құру жоспарлануда.

ҚАТЫСУ ГЕОГРАФИЯСЫ ЖӘНЕ НАРЫҚТАРЫ

Уран кен орындары

Компанияның уран кен орындары Қазақстанның төрт негізгі әкімшілік облысында орналасқан:

Қызылорда облысы (Шиелі және Жаңақорған аудандары);
Түркістан облысы (Созақ және Отырар ауданы);
Солтүстік Қазақстан облысы (Уәлиханов ауданы);
Ақмола облысы (Еңбекшілдер ауданы).

Шу-Сарысу және Сырдария провинцияларында жалпы есеппен

370,7

мың тонна

UME көлемінде дәлелденген және ықтимал кен қорлары бар

Қазақстандағы уран кен орындары алты уран провинциясы бойынша топтастырылған.

Солтүстік Қазақстан және Ақмола облыстарындағы, Солтүстік Қазақстанда орналасқан Семізбай кен орнын қоспағанда, Компанияның кен орындары Қазақстанның оңтүстігінде Шу-Сарысу провинциясында және Сырдария провинциясында орналасқан.

Барлық кеніштер аз қоныстанған және өсімдік жамылғысы ең аз жерде орналасқан. Кеніштердің учаскелеріндегі табиғи өсімдіктер шөлден бұталар арқылы далаға дейін өзгереді. Тек алты кеніш елдімекендерден 10 км шегінде орналасқан, олардың барлығы кенттер немесе ауылдар болып табылады. Барлық аймақтарда климат континенталды, жазы ыстық, қысы қатты және аздаған жауын-шашынды (300 мм немесе одан аз).

³ Пайдалы қазбалар қоры жөніндегі мемлекеттік комиссия (ҚМК). Қорлардың бөлінуі пайыздық қатынаста көрсетілген.

КОМПАНИЯНЫҢ КЕН ОРЫНДАРЫ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ОҢТҮСТІГІНДЕ ШУ-САРЫСУ ЖӘНЕ СЫРДАРИЯ ПРОВИНЦИЯЛАРЫНДА ОРНАЛАСҚАН

Уран өнімдерінің нарығы

Табиғи уран мен уран өнімін сату Қазатомөнеркәсіп үшін негізгі табыс пен кіріс көзі болып табылады, бұл ретте Топтың шоғырландырылған түсіміндегі уран сегментінің үлесі 2019 жылдың қорытындысы бойынша 87%-ды құрады. Нәтижесінде уранның нарықтық бағалары Компанияның қаржылық көрсеткіштеріне едәуір әсер етеді.

Уран өнімінің нарықтық бағасы, кез келген басқа тауардың бағасындай, сұраныс пен ұсыныстың теңгерімімен айқындалады. Сонымен қатар кез келген негізгі уран өндірушісі сататын орташа БУҚ бағасы жасалатын келісімшарттардың түріне және сату қоржындарының құрылымына өте тәуелді болады (шарттар, әр келісімшартта қолданылатын баға формуласы, спот және ұзақ мерзімді келісімшарттардың пропорциялары және т. б.). Қазатомөнеркәсіп неғұрлым кең энергетикалық нарықтағы көміртексіз негізгі электр энергиясының сенімді көзі ретінде атомдық энергетика өзінің позицияларын сақтап, нығайта түседі деп күтуде, бұл уранға сұраныстың артуына әкеледі. Сәйкесінше, уран бағасы қазіргі тұрақсыз төмен деңгейлерден көтерілуі тиіс, бұл төмен өзіндік құнмен өндіретін және нарықтық бағаға жоғары деңгейде әсер ету иінтіректеріне ие Қазатомөнеркәсіп үшін зор мүмкіндік.

2019 жылы әлемде жалпы қуаттылығы 5,2 ГВт 6 ядролық реактор іске қосылды (Ресейде үш, ҚХР-да екі және Оңтүстік Кореяда бір), жалпы қуаттылығы 10,2 ГВт 13 ядролық реактор ресми жұмысын тоқтатты (Жапонияда бес, АҚШ-та екі, Ресей, Швейцария, Германия, Швеция, Оңтүстік Корея мен Тайванда бір-бірден). Сонымен қатар 2019 жылы жалпы қуаттылығы 4,8 ГВт төрт реактордың құрылысы басталды (Ресей, ҚХР, Иран және Ұлыбританияда бір-бірден). 53 реактор құрылыс кезеңінде.

Уранның 2002-2019 жылдардағы бағасы U₃O₈ фунты үшін АҚШ доллары

АҚШ Сауда министрлігінің 1962 жылғы Сауданы кеңейту туралы АҚШ заңының 232-бөлімі бойынша қозғаған тергеу ісіне байланысты уран нарығындағы белгісіздік 2019 жылы уран нарығында ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасуға едәуір ықпалын тигізді. Тергеу 12 шілдеде аяқталды, сол күні АҚШ Президенті уран нарығында сауда шектеулері қолданылмайтынын жариялады. Бірақ бұл шешіммен қатар АҚШ Президенті кеңірек талдау жүргізу мақсатында ядролық отын бойынша жұмыс тобын құрды. Алғашында ұсыныстар қазанның ортасында беріледі деп күтілгенімен, бастапқы мерзім ұзартылды.

Сонымен қатар АҚШ Энергетика министрлігі америкалық реакторлар лицензияларының қолдану мерзімін 80 жылға дейін ұзарту мақсатында жұмыс жүргізуде. Флорида штатында «Терки-Пойнт» АЭС-тегі 3 және 4-энергоблоктарды 2053 жылға дейін пайдалануға қатысты АҚШ Ядролық реттеу жөніндегі комиссиясы тарапынан рұқсат берілді, бұл АЭС-тің 80 жылға дейін пайдаланылуын реттеудің алғашқы мақұлдануы болып табылады. Халықаралық энергетикалық агенттік қолданыстағы реакторлардың қолдану мерзімін ұзартудың көміртек шығарындыларын қысқарту және энергетикалық қауіпсіздікті арттыру үшін шешуші мәні бар деп мәлімдейді.

Еуропалық одақтың көшбасшылары ядролық энергияны «Еуропалық Жасыл келісімге» қосуға келісті, бұл келісім Еуропаның 2050 жылға қарай «көміртектік бейтараптыққа» және еуропалық экономикалардың көрсетілген мерзімге қарай CO₂-баламасының нөлдік шығарындыларына бағдарланған. Ядролық энергетика «жасыл» болып есептелетініне қарамастан, ядролық энергетика бойынша жобалар ЕО тарапынан қаржылық қолдау алу үшін біліктіліктен өтпейтіні келісімнің мақсаттарын іске асыру барысында кедергі келтіруі мүмкін. Көлемі бойынша әлемде екінші орындағы АЭС паркі бар Франция электр энергиясын өндіруде АЭС үлесін 72%-дан 50%-ға дейін қысқарту бойынша жоспарларын 2025 жылға дейін ресми түрде кейінге қалдырды. 2050 жылға қарай көміртектің нөлдік шығарындыларына қол жеткізуге бағытталған Францияның климаты мен энергетикасын сақтау саласындағы бастамалар пакеті атомдық энергетиканың жоспарланған қысқартылуын 2035 жылға дейін кем дегенде он жылға ұзартты.

2019 жылы уран өндіру нарығында бірқатар өзгерістер болды. Намибияда RioTinto компаниясы «Россинг» уран кенішінде бақылау пакетін Қытай ұлттық уран корпорациясының (CNUC) пайдасына сатты. Compagnie minière d'Akouta (COMINAK) компаниясы — Orano еншілес компаниясы — өзінің Нигериядағы уран кенішінде уран өндірісі қорлардың сарқылуы және пайдалану шығындарының жоғарылығы салдарынан 2021 жылдың наурызында тоқтатылады деп жариялады. Бұған қоса «Рейнджер» австралиялық кеніші өз жұмысын 2021 жылы аяқтайтыны да жарияланды.

Оrano компаниясы Өзбекстан Республикасының Геология және минералдық ресурстар жөніндегі мемлекеттік комитетімен (Госкомгеология) Өзбекстанда барлау және өндіру бойынша қызметті дамытуға бағдарланған серіктестік туралы келісімге қол қойды. Келісім 51%-ы Orano-ға, ал 49%-ы Госкомгеологияға тиесілі болатын бірлескен кәсіпорын құруды көздейді. Тараптар Өзбекстанда уран өндіру жобалары бойынша бірлескен қызметті іске асыруға ниетті.

Қазатомөнеркәсіп 2021 жылы жер қойнауын пайдалану келісімшарттары аясында жоспарланған деңгеймен салыстырғанда өндіру көлемін 20%-ға қысқартуды жалғастыратындығы туралы жариялады. Бұл шешімді іске асыру 2021 жылы Қазатомөнеркәсіптің өндіру көлемдерін 2019 және 2020 жылдардағыдай деңгейде қалдыруға мүмкіндік береді.

2019 жылғы 10 желтоқсанда Қазатомөнеркәсіп «Үлбі металлургиялық зауытында» орналасқан ТБУ АЭЖХА Банкіне төмен байытылған уранның соңғы жеткізілімін жасады. ТБУ АЭЖХА Банкінің тұжырымдамасы бейбіт атомды қолданатын АЭЖХА мүше-елдеріне коммерциялық нарықта сатып алу мүмкіндігі болмағанда, ТБУ АЭЖХА қорларына қолжетімділікті ұсыну мүмкіндігінде қамтылады. АЭЖХА меншігіндегі және Қазақстан аумағында орналасқан ТБУ (ТБУ) Банкі Агенттіктің 1957 жылы құрылған сәтінен бастап АЭЖХА-нің ең өршіл әрі күрделі жобаларының бірі болып табылады.

Сату және өткізу

Клиенттер

2019 жылы Компания уран өнімдерін тікелей және «Trade House KazakAtom AG» («THK») швейцариялық еншілес сауда компаниясы арқылы 11 елде 23 клиентке сатты, бұл 2018 жылғы көрсеткіштен 6 клиентке және 2 елге артық. Күнтізбелік 2019 жыл ішінде Қазатомөнеркәсіптің уран өніміне алғашқы үш және алғашқы бес клиенттен түскен кіріс уран сегментіндегі түсімнен сәйкесінше 54% және 68%-ды құрады.

Кестеде 2015-2019 күнтізбелік жылдардағы кіріс бойынша Топтың уран өніміне клиенттерді географиялық бөлу деректері келтірілген.

Уран өнімін провинциялар бойынша сату, 2015-2019 жж., уран сегментіндегі жалпы түсімнен %

31 желтоқсанда аяқталған жыл

Өңірлер	2015	2016	2017	2018	2019
Қытай	44%	47%	60%	34%	40%
Еуропа	19%	16%	18%	9%	18%
Үндістан	—	11%	8%	23%	9%
Ресей	—	—	—	—	8%
Оңтүстік Корея	3%	6%	4%	—	—
АҚШ	20%	12%	4%	5%	6%
Канада	—	—	—	7%	8%
Басқа*	14%	8%	6%	22%	12%
БАРЛЫҒЫ	100%	100%	100%	100%	100%

* Басқа елдерге, уран қорларына сатуларды және спот нарығындағы KazakAtom ТH AG сатуларын көрсетеді.

Өткізу және маркетинг

2017 жылы Қазатомөнеркәсіп Компанияның маркетингтік қызметін жақсарту, оның серіктестермен ынтымақтастығын нығайту, Қазақстанда уран және уран өнімдерін сатуға көмектесу және жалпыланған жоспарда Компанияның жаһандық қамтуын ұлғайту мақсатында, өзінің Швейцарияда орналасқан еншілес сауда фирмасы – KazakAtom TH AG компаниясын құрды. KazakAtom ТH AG-ның негізгі қызметтері:

жылдам шешім қабылдау мүмкіндіктерінің арқасында KazakAtom TH AG компаниясының қосымша пайда алуы мақсатында спот нарығында уранды сату және сатып алу;
уранның спот нарығында қосымша өтімділікті құруға көмектесу және Қазатомөнеркәсіптің уран өндіру келісімшарттары қоржынының сенімділігін арттыру;
баға және шартты құрылымдардың неғұрлым кеңірек таңдауын және Қазатомөнеркәсіптің тапсырыс берушілеріне қосымша нарықтық құралдарды ұсыну арқылы Компанияның уран нарығындағы жаһандық қамтуын кеңейту.

Өзінің құрылған сәтінен бастап KazakAtom ТH AG Компанияға сатып алушылар базасын кеңейтуге, сату көлемдерінің өсуін қамтамасыз етуге көмектеседі. KazakAtom ТH AG сонымен қатар осы кезеңде Компанияға жаңа клиенттерді тартып, Топ уран жеткізуге қатысты бірқатар ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасты.

KazakAtom ТH AG қызметінің аясы және оның спот нарығымен жиі әрекеттесуі Компанияға нарықты жақсырақ түсініп, оның аналитикалық мүмкіндіктерін арттыруға және басшылық тарапынан неғұрлым дәйекті шешімдердің қабылдануына септігін тигізуге мүмкіндік береді.

Тасымалдау

Қазатомөнеркәсіп бүкіл әлем бойынша өз клиенттеріне уран өнімдерін жеткізу үшін қауіпсіз, қорғалған және сенімді логистикалық шешімдерді енгізеді. Бүкіл уран өнімдерінің тасымалы 20 футтық герметикалық контейнерлерде темір жол немесе теңіз көлігімен жүзеге асырылады, контейнерлер белгіленген пунктке жеткізілгенше мұндай жүкті күзет пен қарауыл алып жүреді. Барлық тасымалдар уранды тасымалдаумен байланысты тәуекелдерден сақтандырылады.

2019 жылы Қазатомөнеркәсіп клиенттердің талаптары мен қажеттіліктеріне сәйкес U₃O₈ мен дайын өнімдерді түрлі белгіленген орындарға жеткізді:

Конверторлар. Топ U₃O₈ өнімін Honeywell (АҚШ), Cameco (Канада) және Orano (Франция) тәрізді компанияларға тиесілі лицензияланған конверсиялық кәсіпорындарға, алдымен, өз қызмет орнынан темір жол арқылы Қазақстаннан, әдетте, Ресейдегі Санкт-Петербург портына, кейін теңіз көлігімен Америка Құрама Штаттарына, Канада немесе Еуропадағы түрлі порттарға жеткізеді. Сосын материал темір жол немесе теңіз көлігімен өңдейтін кәсіпорындардың объектілеріне жеткізіліп, меншік құқығы Тапсырыс берушіге табысталады. Кейбір жағдайларда Топ көлік шығындарын азайту үшін конверсиялық объектіде своп-келісімдер жасасады. Бұл келісім бойынша U₃O₈ Топтың серіктестерімен конверсиялық объектіде алмастырылады;
Қытай. Материалдарды Қытайға тасымалдаған кезде, Компания жүкті қазақстан-қытай шекарасының жанындағы Алашанькоу темір жол станциясына дейін жеткізеді;
Ресей. Ресей Федерациясына жеткізген кезде – алушылар қатарында «Сібір химия комбинаты» АҚ («СХК») – Топ жүктерді өз қызмет орнынан темір жол көлігімен Томск-2 ресейлік темір жол станциясына дейін жеткізеді;
Үндістан. Компания әдетте U₃O₈ өнімін Үндістандағы белгіленген пункттерге темір жолмен Ресейдегі Санкт-Петербург портына, кейін теңіз көлігімен Үндістандағы Мумбай портына жеткізеді, Клиент портта меншік құқығын алып, ақырғы белгіленген пунктке дейін тасымалдауды ұйымдастырады.

Өнімді картада көрсетілген пункттерге жеткізудің орташа құны бір килограмм U₃O₈ үшін 0,5-тен 4,0 АҚШ долларына дейін құрайды. Мүмкіндігінше, Топ жеткізу мерзімін (материалдарды физикалық тасымалдау орташа есеппен 100 күнді алады, ал своп туралы келісімдер аясында жеткізу уақыты шамамен 25 күнді құрайды) және тасымалдау шығындарын, сондай-ақ уран өнімдерін тасымалдаумен байланысты тәуекелдерді барынша азайту үшін своп-келісімдер жасасады.

ДАМУ СТРАТЕГИЯСЫ

МИССИЯСЫ

уран кен орындарын әзірлеу және орнықты даму қағидаттарына сәйкес Компанияның барлық мүдделі тараптары үшін ұзақ мерзімді құндылық құра отырып, қосылған құн тізбегінің құрамдастарын дамыту болып табылады.

ПАЙЫМДАУЫ

Компанияның – жаһандық ядролықотын өнеркәсібі үшін Қолайлы серіктес болу статусын алу.

Компанияның стратегиялық мақсаттары

Қазатомөнеркәсіп өз қызметінде сенімділікке, техникалық кемелдікке, өндірістік қауіпсіздіктің жоғары көрсеткіштеріне және өзінің мүдделі тараптарымен адал іскерлік тәжірибеге баса назар аудара отырып, өзінің уран өнеркәсібіндегі жетекші компания ретіндегі позицияларын өсіріп нығайтуға тырысады.

Қазатомөнеркәсіптің тұрақты даму қағидаларына негізделген 2018-2028 жылдарға арналған Даму стратегиясына сәйкес, Компания мынадай стратегиялық мақсаттарға жетуді көздейді:

назардың негізгі қызмет түріне аударылуы;
нарықтық жағдайлар негізінде өндіру, қайта өңдеу және сату көлемінің оңтайландырылуы;
маркетинг функциясын күшейту және сату арналарын кеңейту арқылы құндылықтың жасалуы;
бизнес-қызметте озық тәжірибенің қолданылуы;
сала көшбасшысына сәйкес келетін корпоративтік мәдениеттің дамытылуы.

2019 жылдың қыркүйегінде Компанияның Директорлар кеңесінің мүшелері мен басшылығының қатысуымен «Aspiration 2025» стратегиялық сессиясы өтті, онда Қазатомөнеркәсіптің Даму стратегиясын әзірлеу барысында құрылған стратегиялық бағыттардың өзектілігі және Компанияда қабылданған стратегиялық мақсаттарды іске асыруды жалғастыру қажеттілігі расталды.

Компанияның 2019 жылғы Даму стратегиясын іске асыруға шолу

2019 жылы Компания 2019-2020 жылдарға арналған Даму стратегиясын іске асыру жоспарын әзірледі, ол негізгі қызметті жетілдіруге, цифрлық трансформацияны жалғастыруға және корпоративтік басқару мен персоналды басқару үдерістерін жақсартуға бағдарланған. 2019 жылға арналған Іске асыру жоспарының тармақтарының 98%-ы табысты орындалды.

Даму стратегиясын іске асыру жоспарының аясында Қазатомөнеркәсіп бейінді емес активтерді шығару бойынша жұмысын жалғастырады. Неғұрлым бәсекелес ортаға шығаруға болатын қызмет пен жұмыс түрлері бойынша жан-жақты талдау негізінде Қазатомөнеркәсіптің ұзақ мерзімді мүдделері мен даму басымдықтарын ескере отырып, сервистік компаниялардың даму стратегиясының орташа мерзімді перспективаларына қатысты шешімдер қабылданады.

Назардың негізгі қызмет түріне аударылуы

Қазатомөнеркәсіп қызметінің негізгі түрі уранды өндіру және сату болып табылады. Компания жерасты ұңғымалық сілтілеу (ЖҰС) әдісімен өндіру арқылы әлемдегі ең үлкен және барлық өндіру әдістері ескерілетін уран қорларының көлемі бойынша әлемдегі екінші ресурстық базаға қолжетімді.

Компанияның барлық уран кен орындары өндірудің ең төмен шығынды және неғұрлым экологиялық таза әдісі болып табылатын ЖҰС әдісімен өндіруге жарамды. Бұл сондай-ақ өндірісті неғұрлым қысқа мерзімде, дәстүрлі ашық және жерасты әдісіне қарағанда экономикалық тұрғыдан неғұрлым тиімдірек ұлғайтуға және қысқартуға мүмкіндік беретін ең икемді өндіру әдісі болып табылады.

Нәтижесінде Қазатомөнеркәсіп әлемдік нарықта неғұрлым төмен өндірістік шығындармен өндіру және сату саласында айқын бәсекелес артықшылыққа және әлемдегі жетекші уран өндіруші компания атағына ие болды.

Қазатомөнеркәсіп болашақта экономикалық тұрғыдан тиімді болған жағдайда, реакторға дейінгі ЯОЦның басқа кезеңдеріне қатысуын кеңейту мүмкіндігін сақтай отырып, уран өндіруге баса көңіл бөлуге ниетті.

Сонымен қатар Компания сирек металдармен байланысты қызметпен де айналысады. 2019 жылы Компания бериллий, тантал және ниобий өнімдері (конденсатор жасауда, аэронавтикада қолданылатын өнімдер, тазалығы жоғары тантал, қоспалауға арналған ниобий және т. б.) нарығының мақсатты сегменттеріне қатысуын жалғастырды. Қазатомөнеркәсіп минералдардың жауапты жеткізілімін бағалау үдерісіне (RMAP) жауапты Бизнес Альянсының (Responsible Business Alliance — RBA) талаптарына сәйкес аудиттен табысты өтті.

2019 жылдың қорытындысы бойынша нарықтық жағдай бериллий өнімдері үшін қолайлырақ болды. Мәселен, өнімнің дәстүрлі түрлеріне жоғары сұраныс жағдайында (бериллий құрамды лигатуралар) өндіріс фокусының табыстылығы жоғары өнімдердің пайдасына ауысуы байқалды.

Компания China General Nuclear Power Corporation (CGNPC) қытай компаниясымен бірлесіп, жалпы құрылыс жұмыстарын аяқтап, Қазақстанда жылу бөлетін құрастырмаларды (ЖБҚ) өндіру бойынша зауыттың жабдығын құрастыру және іске қосу жұмыстарын бастады. Бұл жоба Компанияға ҚХР нарығының атомдық электр станцияларына ядролық отын жеткізуге мүмкіндік береді, ал бұл Қазатомөнеркәсіп өнімдерінің сұрыпталымын отын циклінің бастапқы кезеңінде кеңейтеді.

Нарықтық жағдайлар негізінде өндіру, қайта өңдеу және сату көлемінің оңтайландырылуы

2018 жылдың ақпанында Қазатомөнеркәсіп өзінің дәстүрлі өндіру және сату көлемдерін тұрақты ұлғайту стратегиясын нарықтағы сұраныс пен ұсыныстың серпінін ескере отырып, өндіру және сату міндеттерін түзетуді білдіретін нарықтық бағдарланған тәсілдің пайдасына қайта қарады. Бұл тұрғыдан стратегия басты назарды өндіру көлемдерінен мүдделі тараптар үшін ұзақ мерзімді құн құруға ауыстырды.

Уранды өндіру және қайта өндіру бойынша өндірістік жоспарларды өзгермелі нарықтық жағдайға бейімдеу арқылы уран нарығының қажеттіліктерінің болжамы негізінде өндірістік мақсат пен сату көлемдерін белгілеу – Компанияның бүгінгі назарында.

2018-2021 жылдары Компания уран өндіру көлемдерін жер қойнауын пайдалану келісімшарттары аясында жоспарланған көлемдерге қарағанда 20%-ға қысқарту бойынша бағдарламаны кезең-кезеңмен іске асыруда.

Қазатомөнеркәсіптің уран кен орындары ЖҰС әдісімен өңделеді, өндіру көлемдерін өзгерту өнімнің үлестік өзіндік құны үшін айтарлықтай салдарға әкелген жоқ, бұл дәстүрлі өндіру әдісімен салыстырғанда маңызды коммерциялық артықшылық болып табылады.

Егер пайдалы қазбаларды өндіру кодексіне және оның лицензиялық келісімдеріне сәйкес белгіленген параметрлер аясында нарықтық жағдай талап ететін болса, Компания өндіру көлемдерін төмен деңгейде сақтап тұру үшін техникалық және құқықтық тұрғыдан икемді. Мәселен, жылдық өндіріс көлеміне қатысты жыл сайын +/-20% ауытқу ұйғарылады. 20%-дан артық өзгерістер Үкіметтің бекітуін талап ететін жер қойнауын пайдалану туралы келісімдерді қайта қарау қажеттігін тудырады.

Маркетинг функциясын күшейту және сату арналарын кеңейту арқылы құндылықтың жасалуы

Компания бірқатар облыста сату және өткізу жүйелерін ұйымдастыруға қатысты өз позицияларын нығайтуды жалғастырады. Компания өзінің келісімшарттар қоржынын әртараптандырып, нарықтық бағдарланған тәсілдің табысын көрсетуде.

Даму стратегиясын іске асыру барысында Қазатомөнеркәсіп өзінің сауда өкілдерінің қатысу аймағын кеңейтіп, негізгі мақсатты географиялық өңірлердің әрқайсысында сату желісін күшейтті.

2019 жылғы 14-16 мамырда Қазатомөнеркәсіп ENUSA испан компаниясы үшін уран өнімін жеткізу туралы коммерциялық келісімге қол қойып, жаңа өткізу нарығын ашты, атомдық энергияны бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы қазақстан-испан ынтымақтастығын дамыту тұрғысынан бұның маңызы зор. Сонымен қатар Компания табиғи жеткізуге қатысты өткізілген конкурста жеңіске жетіп, Бразилияда ядролық отын циклі үшін жауапты «Indústrias nucleares do Brasil» (INB) бразилиялық мемлекеттік компаниясымен серіктестік қатынас орнатты. Қазатомөнеркәсіптің INB-ға алғашқы жеткізілімі 2018 жылы жүзеге асырылды, ол кезде Компания табиғи уран концентратын жеткізді, бұл Қазатомөнеркәсіптің Оңтүстік Америка нарықтарында бизнесті дамыту тұрғысынан жасаған маңызды қадамына айналды.

2019 жылдың жаңа келісімі Компанияның жауапты өндіруші және жеткізілімдердің жаһандық ядролық тізбегіндегі сенімді өнім беруші ретінде беделін растайды. Бұған қоса KazakAtom TH AG трейдингтік компаниясының арқасында Қазатомөнеркәсіп 2017 жылдан бастап өз клиенттеріне күрделі формулалық құнды құрудың икемді шарттарын ұсына алады. Компания бұл мүмкіндіктерін одан әрі дамытып, клиенттерге құнды құру нұсқаларының бұрынғыдан әлдеқайда кең аясын ұсынуды жоспарлап отыр, бұрын нұсқалардың аз болуы қазақстандық заңнаманың белгілі шектеулерімен түсіндіріледі.

Бизнес-қызметте озық тәжірибенің қолданылуы

Қазатомөнеркәсіп әлемдегі жетекші уран өндіретін компания болып табылады және келешекте бұл мәртебесін қызмет ауқымы, тиімділік және инновациялар тұрғысынан нығайтуға тырысады. Бай уран кен орындарына қолжетімділік Компанияға өз өндірісін жекеменшік шикізатымен әлі кем дегенде ондаған жылдар бойы қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Компания өз кеніштерінде тұрақты төмен шығынды өндіруді қамтамасыз ету үшін ұзақ мерзімді перспективада қорларды барлауға және кен орындарын өңдеуге инвестициялауды жалғастыруға ниетті. Қазатомөнеркәсіп құн мен экономикалық қайтарымға баса назар аударып, өндіру жоспарларын оңтайландыруды және шығындарды қатал бақылауды бір уақытта іске асыру арқылы өндірістің төмен өзіндік құнын ұстап тұруды жоспарлап отыр.

Қазатомөнеркәсіп өз бизнес-үдерістерін бұрынғыдай оңтайландырып, цифрландыруды және сату мен өткізу функцияларын одан әрі нығайтуды көздейді.

Сала көшбасшысына сәйкес келетін корпоративтік мәдениеттің дамытылуы

Компания бизнесті жауапты жүргізуге үлкен мән береді, бұл ретте пайда алу негізгі табыс факторы болып табылмайды. 2019 жылы Компания басқару моделін оған тұрақты даму принциптерін енгізу арқылы жетілдірді. Бекітілуі 2020 жылға жоспарланған «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-ның тұрақты даму саласындағы саясатын әзірлеу бұл саладағы маңызды қадамға айналды.

2019 жылы Қазатомөнеркәсіп сенімділік ортасын қалыптастыру, тұрақты жетілдіру, нақты әрекеттесу, күшті корпоративтік басқару және жер-жерде қауіпсіздік мәдениетін дамытуға бағдарланған корпоративтік мәдениетті дамыту бойынша жұмысын жалғастырды.

Қазатомөнеркәсіп өзінің өндірістік қызметін іске асыру барысында қызметкерлердің еңбек пен денсаулықты қорғауға қатысты хабардарлығы мен саналылығын арттыруға баса назар аударады. Компания сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау, өнеркәсіптік қауіпсіздік және экологиялық жауапкершілік мәселелеріне көбірек көңіл бөлмекші.

Компания Халықаралық әлеуметтік қамсыздандыру қауымдастығының (ISSA) қауіпсіздікті, денсаулық пен жұмыстағы ахуалды жақсарту бойынша бастамасын қолдайды және «нөлдік жарақаттануға» жету мақсатында, Vision Zero бағдарламасына қатысушы ретінде тіркелді. Мүшелік Компанияның күшті профилактиканы ұстану мәдениеті жұмыспен байланысты жазатайым оқиғалардың, залал мен кәсіби аурулардың санын азайта алатындығына сенімділігін білдіреді. Қазатомөнеркәсіп қызметкерлермен және барлық деңгейдегі басшылармен еңбек қауіпсіздігі мәдениетін арттыру және қауіпсіз еңбек шарттарының бұзылу тәуекелінің факторларына проактивті жауап қайтаруға көшу бойынша қауіпсіздік өнеркәсібінің талаптарын орындау бойынша тұрақты жұмыс жүргізеді. Компания LTIFR коэффициентін төмен деңгейде ұстап тұруға және өндірістегі жазатайым оқиғалардың санын барынша азайтуға тырысады.

Қазатомөнеркәсіп 2016 жылы еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы саласына инвестициялау бағдарламасын іске қосты, сол кезден бері инвестициялар көлемін арттырып келеді. Мәселен, 2019 жылы еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы іс-шараларға жұмсалған шығындардың жиынтық көлемі 7,23 млрд теңгені құрды.

Компанияның 2019 жылғы Даму стратегиясын іске асыруға шолу

Стратегиялық мақсаттар	2019 жылы стратегиялық мақсаттарды орындау бойынша негізгі іс-шаралар
Назардың негізгі қызмет түріне аударылуы	2019 жылдың ақпанында «Хорасан-U» БК» ЖШС қатысушыларының құрылтай құжаттарындағы өзгерістерді бекітуі нәтижесінде Топ бақылау кеңесінде дауыс басымдығына ие болды. Топ бойынша U₃O₈ дайын өнімінің шоғырландырылған қорлары 9 906 тоннаны құрады, бұл 2018 жылмен салыстырғанда 26%-ға артық. Компания деңгейінде U₃O₈ дайын өнімінің қорлары 8 571 тоннаны құрады, бұл 2018 жылғыдан 17%-ға артық.
Нарықтық жағдайлар негізінде өндіру, қайта өңдеу және сату көлемінің оңтайландырылуы	Уран нарығының талдауы және сұраныс пен ұсыныс модельдері негізінде Компания жер қойнауын пайдалану келісімшарттарында 2019 жылға жоспарланған уран өндіру көлемдері бойынша шартты талаптарға қатысты уран өндіруді 20%-ға қысқартты.
Маркетинг функциясын күшейту және сату арналарын кеңейту арқылы құндылықтың жасалуы	Қазатомөнеркәсіп өз клиенттерінің (6 жаңа клиент қосылды) және бүгінде Компания қатысатын географиялық өңірлердің (2 жаңа ел) санын арттыруды жалғастырды. Қазатомөнеркәсіп өзінің өнімдер қоржынын да кеңейтті: U₃O₈-мен қатар, UF₆ және ТБУ сатулары іске асырылды. KazakAtom TH AG нарықтың өтімділігі мен баға белгілеу бойынша қызметін нығайтуды жалғастырып, 2019 жылы өзінің нарықтағы белсенділігін арттырды.
Бизнес-қызметте озық тәжірибенің қолданылуы	Компания мен ЕТҰ-ның әр түрлі деңгейдегі басшыларының қолдауымен өндірістік қауіпсіздік саласында қауіпті жағдайларды, қауіпті іс-қимылдарды және әлеуетті қауіпті Near-Miss оқиғаларын анықтау мақсатында қауіпсіздіктің мінез-құлықтық аудиттерін өткізу үдерістері енгізілді. 10 528 мінез-құлықтық аудиті өткізіліп, әр түрлі қауіптілік деңгейінде 34 546 Near-Miss тіркелді. Сонымен қатар 2019 жылы Компания «Кәсіпорындарда «Қауіпсіздіктің мінез-құлықтық аудитін» өткізу тәртібі» стандартының жобасын әзірледі. 2019 жылы ұңғымалар құрылысына және 13 өндіруші кәсіпорынның өндірісін қолдауға жұмсалған шығындар 60,020 млрд теңгені құрады, бұл 2018 жылмен салыстырғанда 15%-ға кем. Жаңартылған цифрлық трансформация қоржыны құрылып бекітілді. 2019 жылдың маусымында Компания Корпоративтік орталық пен Қазатомөнеркәсіптің ЕТҰ-ның бизнес-үдерістерін «бір терезеден» қағидаты бойынша автоматтандыру және біріктірудің бірыңғай платформасы болып табылатын «eKAP» ақпараттық жүйесін өнеркәсіптік қолданысқа енгізді. Корпоративтік орталықта және жекелеген ЕТҰ-да SAP ERP және БЖЖ ақпараттық жүйелері енгізілді. Біріктірілген жоспарлау жүйесінде (БЖЖ) 2020-2024 жж. арналған бизнес-жоспарларды құру үдерісі аяқталды. Бірінші толқын периметріндегі ЕТҰ-ның бизнес-жоспарларын бақылау кеңестеріне шығару бойынша корпоративтік рәсімдер басталды. БЖЖ-да 2019 жылдың шілдесінде бірінші толқындағы ЕТҰ бойынша («Қазатомөнеркәсіп-SaUran» ЖШС, «Орталық» ЕК» ЖШС, «РУ-6» ЖШС және «Аппақ» ЖШС) 2020-2024 жж. арналған тау-кен жұмыстары жоспарларының пайдаланушылық сценарийлері құрылды. Компания Әлеуметтік қамсыздандыру жөніндегі халықаралық қауымдастықтың (ISSA) қауіпсіздікті, денсаулық пен жұмыстағы ахуалды жақсарту бойынша бастамасын қолдайды және VisionZero халықаралық бағдарламасына қатысады, еңбек қауіпсіздігі мәдениетін арттыру және өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарын орындау мәселелерімен айналысады.
Сала көшбасшысына сәйкес келетін корпоративтік мәдениеттің дамытылуы	Компанияда 2019 жылдан бастап қауіпті жағдайларды, қауіпті іс-қимылдарды және NearMiss анықтағаны үшін қызметкерлерді көтермелеу ретке қойылған. Бұл салада ПӘК енгізу жоспарланып отыр. Корпоративтік қауіпсіздік мәдениетін дамыту бойынша жоба іске асырылуда. Адам ресурстарын басқару жөніндегі департаментпен бірлесіп, Корпоративтік орталық пен Компанияның ЕТҰ қызметкерлері арасынан ішкі жаттықтырушылар даярлануда. Оқыту қорытындысы бойынша бұл қызметкерлер сертификатталған жаттықтырушылар мәртебесін алып, қалған персоналды оқытатын болады.

Акционерлердің табысы мен капиталдың оңтайлы құрылымы арасында теңгерімді қамтамасыз ету

Компанияның операциялық қызметінің ерекшелігі – күрделі шығындардың шектеулігі және қаражат көзінің құрылымында қарыз капиталдың төмен үлесі жағдайында жоғары табыстылығында. Компания мүдделі тараптар алдында басты міндетін орындауға – ұзақ мерзімді құнды құруға тырысады. Қазатомөнеркәсіптің стратегиялық басымдықтарының бірі нарықтық мүмкіндіктер болған жағдайда оларды пайдалану үшін өзін жайғастыру мақсатында және шикізат тауарларына бағаның жағымсыз өзгеруі жағдайында теңгерімнің консервативті құрылымын және қарыз қаражаты үлесінің қолайлы деңгейін сақтай отырып, акционерлеріне қомақты ақша ағынын қамтамасыз ету болып табылады.

Қазатомөнеркәсіптің акциялары AIX және LSE биржаларында 2018 жылдың қарашасынан бастап саудалануда. Компанияның 2019 жылғы 30 мамырда Нұр-Сұлтан қаласында өткен акционерлердің жылдық Жалпы жиналысында акционерлер 2018 жылдың пайдасынан төленетін дивиденд мөлшерін бір жай акцияға шаққанда (бір ЖДҚ бір жай акцияға тең) 308,46 теңге көлемінде белгіледі. 2018 жылдың қорытындысы бойынша дивидендтердің жалпы сомасы 80 млрд теңгені құрады.

БИЗНЕСТІ ТРАНСФОРМАЦИЯЛАУ

Қазатомөнеркәсіп өткізетін Трансформациялау бағдарламасының мақсаттары Компанияның қызметінде үздік тәжірибені пайдалану мәдениетін дамыту арқылы ең жоғары ұзақ мерзімді акционерлік құнға, табыстылыққа және қаржылық тұрақтылыққа жетуді көздейді.

Трансформациялау бағдарламасын іске асыру барысында енгізілген жобалар Компанияға бүгіннің өзінде техникалық және технологиялық жабдықталу тұрғысынан озық халықаралық уран өндіретін компаниялармен бір қатарда тұруға мүмкіндік береді. Компанияның Басқармасы мен Директорлар кеңесі Компания қызметінің негізгі бағыттары бойынша Басқарма төрағасы есебі тыңдалатын кезде Бағдарламаға тоқсан сайынғы негізде қатыстырылады.

Қазатомөнеркәсіптегі өзгерістер алдымен мынадай бағыттар бойынша іске асырылады:

корпоративтік құрылымды және корпоративтік үдерістерді жетілдіру;
техникалық және технологиялық трансформация;
кадрлық саясатты жетілдіру.

2019 жылдың бірінші жартысында «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ-ның Трансформациялау бағдарламасын қоржындық компанияларда іске асыруға ұмтылуына байланысты Компанияның Трансформациялау бағдарламасы Цифрлық трансформациялау бағдарламасына өзгертілді (бұл сондай-ақ компаниялардың стратегиялық ПӘК-не қол жеткізуге көмектесетін өзінің жеке жобаларын да іске асыруға мүмкіндік береді).

Компанияның Даму стратегиясын іске асыру жоспарына жүргізілген талдаудың нәтижелері бойынша 2019 жылдың екінші жартыжылдығының басында жаңартылған Цифрлық трансформациялау қоржыны құрылып бекітілді. Оны құру барысында Компанияның стратегиялық ПӘК-не әсер ететін көрсеткіштер басты факторларға айналды.

Қоржын 6 жобадан және 15 іс-шарадан тұрады, олардың бір бөлігі «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ-ның компаниялар тобында іске асырылу ауқымынан кумулятивті әсерге қол жеткізу үшін «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ-ның синергетикалық бағыттары аясында бастамаланды.

ЦИФРЛЫҚ ТРАНСФОРМАЦИЯЛАУ ҚОРЖЫНЫ

Алты іс-шара Компания үшін өндіріс қауіпсіздігін және жоғары өнімділік мәдениетін қамтамасыз ету бойынша стратегиялық маңызды бастамаларды іске асыруға бағытталады.

Екі жоба, бес іс-шара «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ-ның төрт синергетикалық бағыты аясындағы мақсаттар мен міндеттерге жету үшін іске асырылады (ИТ функциясының тиімділігін арттыру, Қор Тобының Киберқорғанысын іске асыру, деректерді талдау есебінен операциялық тиімділікті арттыру және сатып алулардың жаңа моделі).

Төрт жоба, төрт іс-шара өндірістік және операциялық тиімділікті арттыруға және маркетинг пен сату функцияларын дамытуға бағытталады.

2019 жылдың қорытындысына сәйкес Компанияның негізгі өндірістік-операциялық міндеттерін шешуге бағытталған төрт жоба бойынша мынадай нәтижелерге қол жеткізілді:

«Тау-кен геологиялық ақпараттық жүйені (ТГАЖ)» ендіру жобасы. Жүйе 2019 жылдың қазанында «РУ-6» ЖШС-де пилоттық объектіде өнеркәсіптік қолданысқа енгізілді. Жүйенің енгізілуін мониторингтеу нәтижелері бойынша жүйені ЕТҰ-ға одан әрі енгізуге қатысты нұсқаулар әзірленді;
Корпоративтік орталықта және ЕТҰ-да SAP ERP ақпараттық платформасы негізінде автоматтандырылған үдерістерді енгізуге бағытталған жоба. 2019 жылы жүйе 7 еншілес өндірістік ұйымда өнеркәсіптік қолданысқа енгізілді;
«Біріктірілген жоспарлау жүйесі» жобасы. Жүйені Корпоративтік орталықта және 4 еншілес кәсіпорында пайдаланудың нәтижелері бойынша 2019 жылы жоба бірінші енгізу толқыны бойынша аяқталған деп танылды;
ІТ басқарудың мақсатты моделінің көмегімен ІТ-үдерістерді бақылауға және жақсартуға арналған жоба. 2019 жылы ІТ мақсатты үдерістері ITSM жүйесі негізінде Корпоративтік орталықта және 8 еншілес ұйымда енгізілді.

Бекітілген жоспарларға сәйкес, 2020 жылы Компания келесі негізгі жобалар мен цифрлық трансформациялау іс-шараларын іске асыруды одан әрі жалғастыруды жоспарлап отыр:

SAP ERP, ИЖЖ және ITSM енгізу бойынша жобаларды дамыту;
6 өндіретін кәсіпорында каустикалық соданың орнына аммиак сулы ерітіндісін пайдалануға көшу;
ақпараттық қауіпсіздіктің мақсатты үдерістерін оңтайландыру;
өнеркәсіптік қауіпсіздік үдерістері шеңберінде өндірістің қауіпсіздігі;
өндірістік қызметті жақсартуға бағытталған бизнес-бастамалар;
адам ресурстарын басқару үдерістері шеңберінде жоғары өнімділік мәдениетін арттыру.

2019 ЖЫЛДЫҢ БІРІНШІ ЖАРТЫСЫНДА КОМПАНИЯНЫҢ ТРАНСФОРМАЦИЯЛАУ БАҒДАРЛАМАСЫ ЦИФРЛЫҚ ТРАНСФОРМАЦИЯЛАУ БАҒДАРЛАМАСЫНА АУЫСТЫРЫЛДЫ

ҚАУЫМДАСТЫҚТАРҒА ҚАТЫСУ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАҒИДАТТАРҒА СҮЙЕНУ

Қазатомөнеркәсіп тұрақты даму саласындағы үздік салалық практикаларды, соның ішінде Тау-кен ісі және металл жөніндегі халықаралық кеңестің (ICMM) және Дүниежүзілік ядролық қауымдастықтың (WNA) негізгі қағидаттарына сүйенуге және қызметіне енгізуге тырысады, сондай-ақ дүниежүзілік қоғамдастықпен серіктестікте өз құзыретін бірізді күшейтіп отырады.

Қазатомөнеркәсіп бүгінде – ядролық саладағы бірқатар кәсіби ұйымдардың белсенді қатысушысы:

World Nuclear Association
(Дүниежүзілік ядролық қауымдастық)

Лондон, Ұлыбритания. Мүшелігі 1993 жылдан бастап.

www.world-nuclear.org

Tantalum-Niobium International Study Center
(Тантал және ниобийді зерттеу жөніндегі халықаралық орталық)

Брюссель, Бельгия. Мүшелігі 1999 жылдан бастап.

www.tanb.org

«Қазақстанның ядролық қоғамы» қауымдастығы

Нұр-Сұлтан, Қазақстан Республикасы. Мүшелігі 2002 жылдан бастап.

www.nuclear.kz

The World Nuclear Fuel Market
(Ядролық отынның әлемдік нарығы)

Норкросс, Джорджия штаты, АҚШ. Мүшелігі 2002 жылдан бастап.

www.wnfm.com

Nuclear Energy Institute
(Ядролық энергетика институты)

Вашингтон, Колумбия округы, АҚШ. Мүшелігі 2018 жылдан бастап.

www.nei.org

World Nuclear Transport Institute
(Дүниежүзілік ядролық тасымалдаулар институты)

Лондон, Ұлыбритания. Мүшелігі 2019 жылдан бастап.

www.wnti.co.uk

Дүниежүзілік ядролық тасымалдаулар институты
(World Nuclear Transport Institute)

2019 жылдан бастап Қазатомөнеркәсіп Дүниежүзілік ядролық тасымалдаулар институтының (WNTI) мүшесі болып табылады.

WNTI – радиоактивті материалдарды қауіпсіз, тиімді және сенімді тасымалдау үшін атомдық энергетиканың, қаптау өнеркәсібінің және оған сенім артатын тұлғалардың ұжымдық мүдделерін білдіретін халықаралық ұйым.

Компания осы саладағы үздік практикаларды талқылау үшін WNTI шараларына қатысады. Бұл шаралар радиоактивті заттарды тасымалдау нарығының негізгі өкілдерімен кездесулер өткізетін алаң болып табылады.

Компания 2019 жылы жазда Санкт-Петербургте және қыста Лондонда өткен WNTI жартыжылдық кездесулеріне қатысты, онда Еуропадағы жүк транзитінің мәселелері, ТБУ АЭЖХА Банкінің жобасына арналған байытылған уран өнімін тасымалдау және радиоактивті заттарды тасымалдауға қатысты басқа да мәселелер талқыланды.

Бизнес-қоғамдастықтарға мүшелік Қазатомөнеркәсіпке мемлекеттік органдарда норма жасау үдерісінде Компанияның құқықтары мен заңды мүдделерінің кепілді қорғанысымен қоса ұйымдардың қолдауын алуға мүмкіндік береді, себебі олардың тиісті өкілеттіктері Жарғымен, министрліктердегі аккредитациямен көзделеді. Бұған қоса қауымдастықтар бизнес жұмысының заңнамалық және өзге де нормативтік ережелерін қалыптастыру үдерісіне қатысуға мүмкіндік береді.

2019 ЖЫЛДАН БАСТАП АТОМДЫҚ ЭНЕРГЕТИКА МЕН ҚАПТАУ ӨНЕРКӘСІБІНІҢ ҰЖЫМДЫҚ МҮДДЕЛЕРІН БІЛДІРЕТІН ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҰЙЫМ – ДҮНИЕЖҮЗІЛІК ЯДРОЛЫҚ ТАСЫМАЛДАУЛАР ИНСТИТУТЫНЫҢ (WNTI) МҮШЕСІ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ

Қазатомөнеркәсіп сонымен қатар ұлттық деңгейдегі салалық ұйымдардың қатысушысы болып табылады:

«Тау-кен өндіретін және тау-кен металлургиялық кәсіпорындардың республикалық қауымдастығы» ЗТБ

Нұр-Сұлтан, Қазақстан Республикасы. Мүшелігі 2006 жылдан бері.

www.agmp.kz

«KAZENERGY» қазақстандық мұнай-газ және энергетикалық кешені ұйымдарының қауымдастығы» ЗТБ

Нұр-Сұлтан, Қазақстан Республикасы. Мүшелігі 2009 жылдан бері.

www.kazenergy.com

«Атамекен» ҚР Ұлттық кәсіпкерлер палатасы

Нұр-Сұлтан, Қазақстан Республикасы. Мүшелігі 2013 жылдан бері.

www.atameken.kz

Компания атомдық энергияны бейбіт мақсатта пайдалану саласында Қазақстан Республикасы қосылған негізгі келісімдерді қатал ұстанады.

Атомдық энергияны бейбіт мақсатта пайдалану саласында Қазақстан Республикасы қосылған халықаралық келісімдер

Құжаттың атауы	Қол қойылған орны мен күні	Күшіне енуі туралы ақпарат
АЭЖХА артықшылықтары мен иммунитеттері туралы келісім	Вена, 1959 жылғы 1 шілде	Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 1997 жылғы 30 қазандағы № 178-I Заңы
Ядролық материалды физикалық қорғау туралы конвенция	Вена, Нью-Йорк, 1980 жылғы 3 наурыз	Қазақстан Республикасының «Қосылу туралы» 2004 жылғы 22 желтоқсандағы №17 Заңы Қазақстан Республикасының «Конвенцияға түзетулерді ратификациялау туралы» 2011 жылғы 19 наурыздағы №416-IV Заңы
Ядролық апат туралы жедел хабарлау туралы конвенция	Вена, 1986 жылғы 26 қыркүйек	Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 2010 жылғы 3 ақпандағы №243-IV Заңы. 2010 жылғы 9 сәуірде күшіне енді
Ядролық апат жағдайындағы немесе радиациялық апат жағдайындағы көмек көрсету туралы конвенция	Вена, 1986 жылғы 26 қыркүйек	Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 2010 жылғы 3 ақпандағы №244-IV Заңы. 2010 жылғы 9 сәуірде күшіне енд
Атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы ынтымақтастықтың негізгі қағидаттары туралы келісім (ТМД-ға қатысушы-мемлекеттер	Минск, 1992 жылғы 26 маусым	Қол қойылған күннен бастап күшіне енді
Ядролық қаруды таратпау туралы шарт (ЯҚТШ) (Вашингтон, Лондон, Мәскеу, Женева, 1968 жылғы 1 шілде)	1993 жылғы 13 желтоқсан	Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің «Қосылу туралы» 1993 жылғы 13 желтоқсандағы №2593-ХІІ Қаулысы. Қол қойылған күннен бастап күшіне енд
Ядролық қауіпсіздік туралы конвенция	Вена, 1994 жылғы 17 маусым	Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 2010 жылғы 3 ақпандағы №245-IV Заңы. 2010 жылғы 8 маусымнан бастап күшіне енді
Ядролық қаруды таратпау туралы шартқа Қазақстан Республикасының қосылуына байланысты қауіпсіздік кепілдіктері туралы меморандум	1994 жылғы 5 желтоқсан	Қол қойылған күннен бастап күшіне енді
ҚР мен АЭЖХА арасында қол қойылған Ядролық қаруды таратпау туралы шартқа байланысты кепілдіктерді қолдану туралы келісім	Алматы, 1995 жылғы 19 маусым	Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 19 маусымдағы №2344 Жарлығы
Ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шарт	Нью-Йорк, 1996 жылғы 30 қыркүйек	Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 2001 жылғы 14 желтоқсандағы №270 Заңы
Пайдаланылған отынмен жұмыс істеу қауіпсіздігі және радиоактивті қалдықтармен айналысу қауіпсіздігі туралы біріккен конвенция	Вена, 1997 жылғы 5 қыркүйек	Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 2010 жылғы 3 ақпандағы №246-IV Заңы. 2010 жылғы 8 маусымда күшіне енді
Ядролық терроризм актілерімен күрес туралы халықаралық конвенция (БҰҰ Бас Ассамблеясы 2005 жылғы 13 сәуір)	Нью-Йорк, 2005 жылғы 14 қыркүйек	Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 2008 жылғы 14 мамырдағы №33-IV Заңы
Орталық Азиядағы ядролық қарудан бос аймақ туралы шарт	Семей, 2006 жылғы 8 қыркүйек	Қазақстан Республикасы Президентінің «Қол қою туралы» 2006 жылғы 7 қыркүйектегі №176 Жарлығымен мақұлданған Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 2009 жылғы 5 қаңтардағы №120-IY Заңы
ҚР мен АЭЖХА арасындағы Ядролық қаруды таратпау туралы шартқа байланысты кепілдіктерді қолдану туралы келісімге қосымша хаттама	2007 жыл	Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы №229 Заңы
1997 жылғы Ядролық залал үшін азаматтық жауапкершілік туралы Вена конвенциясы (1997 жылғы 12 қыркүйектегі хаттамамен енгізілген түзетулермен 1963 жылғы 21 мамырдағы Ядролық залал үшін азаматтық жауапкершілік туралы Вена конвенциясының жиынтық мәтіні)	2011 жылдың ақпаны	Қазақстан Республикасының «Ратификациялау туралы» 2011 жылғы 10 ақпандағы №405-IV Заңы. 2011 жылғы 29 маусымда күшіне енді